Teorya ng set, teorya ng grupo

Set theory, group theory

Paano isasalin sa Filipino ang Ingles na salitang “set“?

“Tangkas” ang gamit ni Ruiz (1979) at “tangkás” ang gamit nila del Rosario (1969, p. 60) at Sillorequez (1980, p. 30). Ngunit “set” ang gamit ni Trance (1994) (“sa halip na tangkas ay set na lamang ang gamitin,” p. 31), Aldaba (1995-1996, p. 21), Tangco et al. (1997), Tangco et al. (2002), Kagawaran ng Edukasyon (2013, p. 137), at The University of the State of New York (2018).

Ang pariralang “theory of sets” ay “palátangkasan” ayon kay del Rosario (1969, p. 56). Ang pariralang “set theory” ay “teoriya ng hanay” ayon sa Wikipediang Tagalog (https://tl.wikipedia.org/wiki/Teorya_ng_hanay). (Pansinin na ang salita sa pamagat ay “teorya” ngunit ang salita sa katawan ng teksto ay “teoriya.” Ang salitang “theory” ayon kay Reyes-Otero et al. (2002, p. 147) ay “teorya.”) Ngunit ang salitang “hanay” ay ginagamit para sa Ingles na salitang “column” (ang “hilera” ay para sa “row“).  (Tingnan ang Kagawaran ng Edukasyon (2013) para sa isang halimbawa.)

Ang Filipino ng “set” ayon kay Reyes-Otero, et al. (2002, p. 48) ay “grupo.” Ngunit ang salitang “grupo” ay maaaring akalaing Filipino para sa salitang “group.”

Paano isasalin sa Filipino ang Ingles na salitang “group” (na ginagamit sa sangay ng matematika na “group theory“)?

“Pulutong” ang gamit nila Miranda at Miranda (1981). “Pangkat” ang gamit ng Kagawaran ng Edukasyon (2013, p. 97) at ng The University of the State of New York (2018). Ang “group theory” ay “teoria-pulutong” ayon kina Miranda at Miranda (1981) at “teoriya ng grupo” o “teoriya ng pangkat” ayon sa Wikipediang Tagalog (https://tl.wikipedia.org/wiki/Teorya_ng_grupo). (Ang “group” ay “pangkat” o “grupo” ayon kina Reyes-Otero et al. (2002, p. 120) ngunit ito ay para sa “social group.”) “Grupo” ang gamit nila Tangco et al. (1997, p. 98) at “group” ang gamit nila Tangco et al. (2002, p. 117).

Ang balak kong gamitin ay “set” para sa Ingles na “set” at “teorya ng set” para sa Ingles na “set theory.” May maliit na problema: ang “teorya ng set” ay nagmumukhang “theory of set.” (Ang “theory of sets” ay “teorya ng mga set.”) Ngunit mukhang madalas gamitin ang “teorya ng” sa halip ng “teorya ng mga.”  Isang pang halimbawa ay ang paggamit ng The University of the State of New York (2018) ng “teorya ng numero” para sa “number theory.”

Balak ko ring gamitin ang “grupo” para sa Ingles na “group” at “teorya ng grupo” para sa Ingles na “group theory.”

Mga sanggunian:

  • Aldaba, J. (1995-1996). Matematiks sa Filipino. Malay, 13, 11-32.
  • del Rosario, G. (Ed.). (1969). Maugnaying talasálitaang pang-agham: Ingles-Pilipino. Manila, Philippines: Lupon sa Agham, Pambansang Patnugutan sa Paunlarang Pang-Agham.
  • Kagawaran ng Edukasyon. (2013). Mathematics–Ikalawang Baitang, Kagamitan ng Mag-aaral: Tagalog (1st ed.).
  • Miranda, B. T., & Miranda, S. R. (1981). Mathematical terms in Pilipino. Matimyás Matematika, 5(2), 22-25.
  • Reyes-Otero, M., Adorio, M. P., Alonzo, M. A., Chi, C. L., de Rivera, L. B. D., de Guzman, L. S.,… Zarco, E. (2002). Glosari sa edukasyon. Quezon City, Philippines: Sentro ng Wikang Filipino.
  • Ruiz, M.-J. P. (1979). Preliminary concepts in abstract algebra: A Pilipino translation. Matimyás Matematika, 3(2), 7-13.
  • Sillorequez, E. Y. (1980). Teachers’ and students’ familiarity with Pilipino equivalents of mathematics terms. Matimyás Matematika, 4(2), 27-32.
  • Tangco, J., Natividad, C., Ocampo, N., Mapa, F., Castillo, L., Fernandez, A.,… Caro, J. (1997). Matematika para sa pangkalahatang edukasyon (1st ed.). Quezon City, Philippines: Sentro ng Wikang Filipino.
  • Tangco, J. T., Natividad, C. M., Caro, J. D. L., Castillo, L. L., Darvin, A. C.,
    Fernandez, A. R.,… Sy, P. W. (2002). Matematika para sa pangkalahatang edukasyon (2nd ed.). Quezon City, Philippines: Sentro ng Wikang Filipino.
  • Trance, A. S. (1994). Mga suliraning kinakaharap sa pagtuturo ng matematika sa Filipino. Malay, 12(1), 24-37.
  • The University of the State of New York. (2018). Glossaries for ELLs/MLLs Accommodations. Kinuha ng Abril 16, 2019, mula sa https://steinhardt.nyu.edu/metrocenter/resources/glossaries

Leave a comment